Την Κυριακή 31 Μαρτίου 2024 θα πραγματοποιηθεί η φετινή αλλαγή ώρας. Οι δείκτες των ρολογιών πρέπει να μετακινηθούν μία ώρα μπροστά, δηλαδή από τις 03:00 π.μ. στις 04:00 π.μ. ώστε να εισέρθουμε στη θερινή ώρα. Γιατί όμως αλλάζει η ώρα; Τι είναι η θερινή ώρα και πότε εφαρμόστηκε για πρώτη φορά; Τι ισχύει για τη χώρα μας αλλά και τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες; Ποια είναι τα πλεονεκτήματα και ποια τα μειονεκτήματα της αλλαγής αυτής; Μείνε μαζί μου σε αυτό το μοναδικό ταξίδι γνώσεων και ιστορίας.

Ξεκινώντας, σύμφωνα με τη σελίδα Wikipedia, η θερινή ώρα, η οποία στα αγγλικά ονομάζεται DST (Daylight Saving Time) που σημαίνει Ώρα Οικονομίας Ηλιακού Φωτός, είναι η αλλαγή της ώρας που ένα κράτος διαλέγει να υιοθετήσει για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα του έτους. Η αλλαγή αυτή είναι κατά μία ώρα μπροστά από την ηλιακή ώρα και βασίζεται σε ένα σύστημα που σκοπό έχει την καλύτερη αξιοποίηση του φωτός της ημέρας για εξοικονόμηση ενέργειας.

Ο πρώτος που πρότεινε την αλλαγή αυτή, ήταν ο Αμερικανός εφευρέτης, φιλόσοφος και πολιτικός Βενιαμίν Φραγκλίνος (Benjamin Franklin), γνωστός στο ευρύ κοινό για τις εφευρέσεις του όπως είναι το αλεξικέραυνο αλλά και για τη συμβολή του στην ανεξαρτησία των Ηνωμένων Πολιτειών. Διετέλεσε επί εννέα χρόνια πρεσβευτής των Η.Π.Α. στο Παρίσι, και με ανώνυμη επιστολή που έστειλε το 1784 στη γαλλική εφημερίδα «Journal de Paris», πρότεινε οι άνθρωποι να ξυπνούν μία ώρα νωρίτερα καθώς διαπίστωσε ότι περισσότερος ήλιος σημαίνει εξοικονόμηση χρημάτων και ενέργειας.

Η επιστολή αυτή, είναι μια σάτιρα που προτείνει διάφορες μεθόδους για να ξυπνήσουν οι Παριζιάνοι νωρίς το πρωί, προκειμένου να εξοικονομήσουν χρήματα στα κεριά και προμηνύει την ιδέα του φωτός της ημέρας εξοικονομώντας χρόνο.

Όμως, η πρώτη φορά που προτάθηκε το ζήτημα αυτό σοβαρά, ήταν από τον Βρετανό κατασκευαστή και υποστηρικτή της βρετανικής θερινής ώρας Γουίλιαμ Γουίλετ (William Willett), μέσω του άρθρο του με τίτλο «Waste of Daylight» που δημοσιοποιήθηκε το 1907 αλλά τελικά δεν κατάφερε να πείσει τη βρετανική κυβέρνηση.

Η ιδέα του τελικά υιοθετήθηκε και αρχικά εφαρμόστηκε από τη γερμανική κυβέρνηση κατά την διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου από τις 30 Απριλίου έως την 1η Οκτωβρίου του 1916. Ο λόγος ήταν για να εξοικονομήσουν περισσότερη ενέργεια εκμεταλλευόμενοι το φως του ήλιου. Με αυτό τον τρόπο, το ανθρώπινο δυναμικό παρήγαγε μεγαλύτερη ποσότητα πολεμικού εξοπλισμού (κατά τη διάρκεια της ημέρας), χωρίς ωστόσο να χρησιμοποιούν ηλεκτρικό ρεύμα.

Την ίδια χρονιά το Ηνωμένο Βασίλειο ακολούθησε, εφαρμόζοντας τη θερινή ώρα από τις 21 Μαΐου έως την 1η Οκτωβρίου. Αργότερα, στις 19 Μαρτίου του 1918 το Αμερικανικό Κογκρέσο καθιέρωσε την τυπική χρήση των χρονικών ζωνών και επισημοποίησε την αλλαγή της θερινής ώρας για όλο τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Το μέτρο αυτό όμως καταργήθηκε αμέσως, λόγω της δυσαρέσκειας του κόσμου.

Συνεχίζοντας, στην Ελλάδα η θερινή ώρα εφαρμόστηκε για πρώτη φορά το 1932 από τις 6 Ιουλίου μέχρι την 1η Σεπτεμβρίου, όταν τα ρολόγια είχαν τεθεί μία ώρα μπροστά. Στη συνέχεια όμως εγκαταλείφθηκε. Ωστόσο μετά την ενεργειακή κρίση που ξέσπασε στην Ευρώπη το 1973, αποφασίστηκε η υιοθέτηση του μέτρου της θερινής ώρας από μεγάλο μέρος των κρατών της, συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδας, με έναρξη το 1975.

Η αλλαγή της ώρας γίνεται σύμφωνα με οδηγία της Ευρωπαϊκής Ένωσης και εφαρμόζεται την τελευταία Κυριακή του Μαρτίου για 7 μήνες (θερινή ώρα), και η χειμερινή ώρα ξεκινάει την τελευταία Κυριακή του Οκτωβρίου με εφαρμογή για 5 μήνες. Έτσι λοιπόν στις 3:00 π.μ. γυρίζουμε τα ρολόγια μία ώρα αργότερα ώστε να δείχνουν 4:00 π.μ. ενώ για τη χειμερινή, μία ώρα νωρίτερα ώστε από τις 4:00 π.μ. να δείχνουν 3:00 π.μ. Η αλλαγή αυτή είναι ταυτόχρονη για όλα τα κράτη μέλη τα οποία έχουν υιοθετήσει το μέτρο.

Στο σημείο αυτό, θέλω να σημειώσω ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, σε συνέχεια ψηφίσματος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, προχώρησε σε δημόσια ηλεκτρονική διαβούλευση (4 Ιουλίου – 16 Αυγούστου 2018), με πρόταση να τεθεί τέρμα στην αλλαγή της ώρας δύο φορές τον χρόνο ώστε κάθε χώρα να διατηρεί μόνιμα τη θερινή ή τη χειμερινή ώρα δίνοντάς της το δικαίωμα της επιλογής.

Παρόλο που το 84% όσων απάντησαν, ήταν υπέρ της πρότασης και ενώ η Ευρωπαϊκή Ένωση πρότεινε ότι η αλλαγή ώρας πρέπει να σταματήσει την τελευταία Κυριακή του Μαρτίου 2021 για τις χώρες που θέλουν να διατηρήσουν μόνιμα τη θερινή ώρα και την τελευταία Κυριακή του Οκτωβρίου 2021 για αυτές που επιθυμούν τη χειμερινή ώρα, η πρόταση αυτή δεν έχει εφαρμοστεί μέχρι και σήμερα.

Κλείνοντας, αξίζει να αναφέρω ότι οι υποστηρικτές της θερινής ώρας υποστηρίζουν ότι εξοικονομεί ενέργεια, προωθεί την υπαίθρια δραστηριότητα με αποτέλεσμα να είναι ευεργετική για τη σωματική και ψυχολογική υγεία. Επιπλέον μειώνει τα τροχαία ατυχήματα, μειώνει το έγκλημα και λειτουργεί θετικά για τις επιχειρήσεις.

Αντίθετα, οι διαφωνούντες υποστηρίζουν ότι η πραγματική εξοικονόμηση ενέργειας δεν είναι ξεκάθαρη, ότι η θερινή ώρα αυξάνει τους κινδύνους για την υγεία, όπως είναι ο κίνδυνος για καρδιακή προσβολή, ότι μπορεί να διαταράξει τις πρωινές δραστηριότητες και ότι η αλλαγή των ρολογιών δύο φορές το χρόνο προκαλεί οικονομική και κοινωνική αναστάτωση.

Εσύ γνώριζες για ποιο λόγο αλλάζει η ώρα;

Τα λέμε στο επόμενο άρθρο..